Τα Χαρακτηριστικά
Οι νεράιδες περιγράφονται συχνά ως πλάσματα με ανθρώπινη όψη,
τα οποία έχουν μαγικές δυνάμεις και υπερφυσικές δυνατότητες.
Μπορούν να πετούν, να κάνουν ξόρκια και μπορούν να επηρεάσουν
Σήμερα τις παρουσιάζουν ως πλάσματα μικρού μεγέθους με φτερά.
Παλαιότερα οι περιγραφές μαρτυρούσαν ψηλές φιγούρες,
ακτινοβόλες, αγγελικά όντα ή κοντά ζαρωμένα τρολ.
Νεράιδες διαφόρων ειδών έχουν καταγραφεί
στην μυθογραφία εδώ και
αιώνες.
Θα πρέπει να πούμε ότι τα φτερά, που περιγράφονται τις
τελευταίες δεκαετίες, δεν υπάρχουν στις λαϊκές παραδόσεις. Οι
περισσότερες νεράιδες πετούσαν είτε με μαγεία είτε σε ράχες πουλιών.
Οι νεράιδες είναι «άγγελοι» της φύσης και η χαμηλότερη εκδήλωση
στην ιεραρχία των αγγέλων, μαζί με τα στοιχεία, τις σαλαμάνδρες,
νηρηίδες.
Σε όλο τον κόσμο ήταν πάντα σύμβολο ομορφιάς, της μαγείας και
της τύχης.
Υπάρχουν πάρα πολύ λίγες χώρος στον κόσμο, όπου δεν υπάρχει ούτε
μία ιστορία για κάποιο είδος πλάσματος, όπως οι νεράιδες.
Οι μύθοι των νεράιδων είναι άφθονοι. Πέρασαν από γενιά σε γενιά,
αμέτρητες ιστορίες, που μιλούν για μαγικά όντα ισχυρών δυνάμεων,
μυστηρίου και ομορφιάς.
Σε όλο τον κόσμο, οι νεράιδες είναι γνωστές για την άχρονη
ομορφιά τους. οι πιο ισχυρές, είναι οι μαγικές νεράιδες των «δώρων».
Θεωρούνται οι πιο ισχυρές, ανάμεσα στις άλλες και ήρθαν από ένα άλλο
κόσμο σε αυτή την γη, για να αρχίσουν τον πολιτισμό τους εκ νέου.
Πολλές φορές οι νεράιδες περιγράφονται νεκρές ως φαντάσματα .Σε
μια ιστορία όταν κάποιος άνδρας που τον είχαν απαγάγει νεράιδες κοίταξε
μια από αυτές καλύτερα είδε ότι ήταν μια πεθαμένη γειτόνισσα του.
Μια άλλη άποψη είναι ότι νεράιδες είναι έξυπνα όντα διαφορετικά από τους
ανθρώπους και τους αγγέλους.
Στην Αλχημεία περιγράφονται ως
τρομαχτικά στοιχεία της φύσης όπως οι νύμφες, συλφίδες, σαλαμάνδρες και
τα στοιχειά - καλικάντζαροι, που τα αναφέρει και περιγράφει ο Παράκελσος.
Μια τρίτη άποψη είναι ότι είναι μια τάξη υποβιβασμένων αγγέλων.
Σε μια δημοφιλή ιστορία όταν οι άγγελοι ξεσηκώθηκαν, ο Θεός διέταξε να
κλείσουν οι πύλες του παραδείσου. Όσοι άγγελοι παρέμειναν στον παράδεισο
παρέμειναν άγγελοι, όσοι έμειναν στην κόλαση έγιναν διαβολικά όντα και
όσοι έμειναν ανάμεσα στην κόλαση και τον παράδεισο έγιναν νεράιδες.
Άλλες ιστορίες υποστηρίζουν ότι οι νεράιδες εκδιώχθηκαν από τον
παράδεισο επειδή δεν ήταν αρκετά καλές για άγγελοι, αλλά δεν ήταν και
αρκετά κακές για την Κόλαση. Αυτό μπορεί να εξηγεί και γιατί οι νεράιδες
πλήρωναν κάποιο φόρο στην Κόλαση.
Ακόμη υπάρχει και η άποψη ότι η νεράιδες ήταν εξ ολοκλήρου
διαβολικές.
Η ομορφότερη για μένα ιστορία, για την καταγωγή των
νεραϊδών, προκύπτει από την ιστορία του Peter Pan που γράφτηκε από τον
James Barrie. Eκεί ο συγγραφέας γράφει πως όταν το πρώτο μωρό γέλασε το
γέλιο του έσπασε σε ένα εκατομμύριο κομμάτια και τότε ξεπήδησαν από εκεί
οι νεραίδες. Δίνει ένα ζεστό χρώμα αυτή η ιστορία - παραμύθι του Barrie.
...................
Εμφανίζονται στους ανθρώπους για να τους βοηθήσουν να γίνουν πιο
πνευματικοί και πιο φωτεινοί.
Αλλάζουν τον καιρό, προκαλούν βροχή,
προστατεύουν τα χωράφια από το χαλάζι, μένουν στα σύννεφα όπου φτιάχνουν
φανταστικούς πύργους.
Τρέφονται με γάλα ζαρκαδιού και περιμένοντας
την ανατολή του ήλιου, καβαλάνε ελάφια.
Τα ρούχα τους είναι φτιαγμένα
από το μετάξι της αράχνης. Οι νεράιδες δεν γεννάνε αρσενικά παιδιά αλλά
μόνο νεράιδες κι αν αγαπήσουν κάποιον άνθρωπο γίνονται μαζί του αδέλφια
εξ αίματος.
Μπορείς να δεις τις νεράιδες μόνο με μία προυπόθεση: να
πιστεύεις ότι υπάρχουν!
Τις ονομάζουν θεότητες <<δεύτερης κατηγορίας>>,
Νύμφες, όμορφες κόρες του Δία, που με την ομορφιά
και την αρμονική τους φωνή έδωσαν ζωή στα δάση και στα σπήλαια, σε
λόφους και πεδιάδες.
Διαφέρουν από τις Ναϊάδες, τις νύμφες των
ποταμών, πηγών και λιμνών
Μη πατήσεις στον κύκλο των Νεράιδων, δηλαδή
εκεί που χορεύουν κάτω από το σεληνόφως, γιατί θα σε πάρουν μακριά και η
επιστροφή ίσως είναι δύσκολη.
Κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία η
κατηγοριοποίηση έγινε ως εξής:
Ορεινές νύμφες (Ορεάδες) Δασικές
(Δρυάδες) εκείνες που γεννιούνται μαζί με τα δάση είναι οι (Αμαδρυάδες)
πηγών (Νάπλες και Ναϊάδες)
και της θάλασσας (Νερεϊδες).
Στα λατινικά η λέξη <<fatuus>>σημαίνει προφήτης, ενώ
<<fatua>> είναι η κόρη ή η γυναίκα του, από όπου προέρχεται
το <fata>> η ιταλική λέξη για την νεράιδα (λέγεται όμως και <<Nereide>>)
Ως θηλυκοί δαίμονες του κυνηγιού και της
φύσης, απέκτησαν πολύ σύντομα γυναικεία χαρακτηριστικά.
Μερικές φορές
έχουν φτερά κι εκείνος που τυχόν ακούσει το τραγούδι τους δεν θα τις
ξεχάσει ποτέ. Ζούνε στα σύννεφα, στη γη, στα ποτάμια, στη θάλασσα και
ανάλογα με το που ζούνε αλλάζει και το όνομά τους.
Οι Βίλε, όπως
λέγονται οι νεράιδες στα Σέρβικα, δεν κάνουν σε κανέναν κακό, εκτός αν
κάποιος πατήσει στο δικό τους κύκλο όπου χορεύουν. Κάποιοι χωρίζουν τις
Βίλε σε καλές και σε κακές. Αλλά όπως λέει ο Άντον Τόμσεν: οι απόλυτα
κακοί θεοί είναι τόσο λίγοι, όσο και οι απόλυτα καλοί.
Όμως οι νεράιδες είναι ιδιότροπες, καπριτζιόζες, αλλόκοτες
και θυμώνοουν εύκολα.
Όταν κάνουν κακό στους ανθρώπους το κάνουν προμελετημένα.
Οι νεράιδες ποτέ δεν εμφανίζονται μόνες τους αλλά πάντα μαζί με άλλες, σε
μία παράδοση εμφανίζονται τρεις βίλε μαζί ή και εννιά. Ανάμεσά τους μία
είναι η κυρίαρχη. Στους αρχαίους Έλληνες αυτή ήταν η Άρτεμις.
Γενικώς οι παραδόσεις είναι αρκετά πολύπλοκες επειδή οι νεράιδες ενσωμάτωσαν σταδιακά στοιχεία από πολλού και διαφορετικούς θηλυκούς δαίμονες. Για κάποιους Βίλε λένε ότι ζουν στον κάτω κόσμο κι εκεί έχουν τη μορφή φιδιού κι όταν βγαίνουν στην επιφάνεια της γης αποκτούν τη μορφή
γυναίκας.. Πάντως αγαπούν τα χλοερά λιβάδια και
εκεί στήνουν τον χορό τους.
Στα λιβάδια και στα ξέφωτα του δάσους εκεί όπου το χορτάρι
είναι πιο κοντά, βρίσκεται και ο <νεραϊδό-κύκλος>>, αυτά τα
μέρη είναι ταμπού για ανθρώπους, γιατί πιστεύουν ότι όποιος πατήσει στον
κύκλο μπορεί να το πληρώσει ακριβά.
Υπάρχει μία παλιά δοξασία ότι οι
νεράϊδες ήταν οπλισμένες με τόξα και βέλη, αυτό βέβαια συνδέεται με την
αρχαία θεά Αρτέμη.
............................
Οι θυγατέρες του Νηρέα στην αρχαιότητα, οι νύμφες των νερών,
μετονομάστηκαν σε Νεράιδες και με το όνομα αυτό πέρασαν στη Νεοελληνική
λαϊκή μας παράδοση. Ο λαός μας τις θεωρεί ως γυναίκες εξαίρετου κάλλους
και ομορφιάς, με μακριά μαλλιά, με κάτασπρη σάρκα που φεγγοβολά στο
σκοτάδι και το διασπά, ντυμένες με άσπρο αραχνοΰφαντο πέπλο. Η όψη τους
είναι γλυκιά, οι κινήσεις τους αέρινες και το τραγούδι κι ο χορός τους
σαγηνεύουν τους ανθρώπους. Δεν είναι ορατές όμως απ' όλους τους
ανθρώπους, παρά μόνον απ' τους "αλαφροΐσκιωτους"
και τους "Σαββατογεννημένους".
Ζουν κοντά στη φύση, ιδιαίτερα όμως τους αρέσουν τα μέρη με
πολλά νερά, δροσιά, δέντρα και λουλούδια. Οι τόποι εμφάνισής τους
σχετίζονται άμεσα με τους τόπους λατρείας των αρχαίων νυμφών, των
Νηρηίδων, που γινόταν σε τρίστρατα, σε δισταύρια, σε σπηλιές, σε πηγές,
σε ποτάμια ή κοντά στη θάλασσα.
Αγαπούν ιδιαίτερα το χορό, τη μουσική και τα
τραγούδια και είναι ιδιαίτερα προκλητικές την ώρα του χορού τους.
Κυριολεκτικά, εκείνη την ώρα, μαγεύουν τους (τυχόν) περαστικούς,
μαγνητίζοντας τα βλέμματα και το μυαλό τους.
Αυτά είναι σε γενικές γραμμές τα γενικά χαρακτηριστικά των
Νεράιδων, όπως εξελίχθηκαν και διαμορφώθηκαν από την αρχαιότητα
(Νηρηίδες) ως τις μέρες μας(Νεράιδες). Από 'κει και πέρα όμως, οι
παραδόσεις και οι θρύλοι που σχετίζονται μ' αυτές είναι τόσο πολλοί, με
τόσες παραλλαγές από τόπο σε τόπο (καθώς η μυθοπλαστική φαντασία του
λαού μας είναι τεράστια και δεν μπορεί ν' αφήσει τίποτα στην τύχη,
τίποτα να γίνει μόνο του), ώστε κάθε μέρος που αναφέρεται ως τόπος
εμφάνισής τους να έχει τη δική του μοναδική, ξεχωριστή, διαφορετική
ιστορία. Τη δική του ιδιαιτερότητα.
...................
Λέγονται και Ανεράιδες ή Ανεράδες. Το όνομά τους
προέρχεται από τις Νηρηίδες, τις θαλάσσιες νύμφες που ταυτίστηκαν με
τις Νύμφες των πηγών.
Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας οι Νεράιδες γίνονται
Ξωτικά, Αγερικά, Ανεμικές, Ξωνέρια, Κυράδες, Καλομοίρες, Καλούδες.
Εμφανίζονται στα σπήλαια, στις πηγές, κοντά στα πηγάδια,
στα ποτάμια αλλά και στους αγρούς και στα αλώνια.
Διακρίνονται επίσης σε τοπικές και ξενικές. Οι τοπικές είναι καλές και
προστατεύουν τους συντοπίτες τους, ενώ οι ξενικές είναι επικίνδυνες. Οι
όμορφες Νεράιδες με μακριά μαλλιά και λευκά φορέματα είναι καλόγνωμες,
αν και μπορούν να γίνουν επικίνδυνες. Οι άσχημες και μαυροντυμένες
είναι πάντα κακές.
Για τους Σαρακατσάνους
οι λευκοντυμένες νεράιδες ζουν στις πηγές και τα ρέματα και το σούρουπο
μπορεί κανείς να ακούσει τα γέλια τους. Οι μαυροφορεμένες κατοικούν στα
σκοτεινά σημεία και τις χαράδρες των βουνών.
Άλλοτε παρουσιάζονται κόρες ωραιότατες λευκοφορεμένες. Άλλοτε
σαν ανθρωπόμορφα τέρατα πανύψηλα με δάχτυλα γυρισμένα ξανάστροφα με
κανιά (πόδια) ανάποδα τα μπρος πίσω και τα πίσω μπρος.
Πιστεύεται ακόμη ότι κατά την εποχή του θερισμού , που
οι μητέρες αναγκάζονταν να βοηθούν τους συζύγους τους έπαιρναν μαζί και
τα μωρά τους, τα άλλαζαν ή τα παραμόρφωναν. Η συνήθεια αυτή από το 1926
έπαψε να υπάρχει. Αυτό οφείλονταν και στους τότε δασκάλους που
διαφώτισαν τους χωρικούς και τους έπεισαν ότι τα βρέφη διατρέχουν
πολλούς κινδύνους στην εξοχή. Σ΄ αυτό συνετέλεσε και η εμφάνιση φιδιών
κοντά στα παιδιά ίσως εξ αιτίας του γάλακτος, που ιδιαίτερα αγαπούν τα
φίδια και απαλλάχτηκαν οριστικά από τα βάσανα και τις ταλαιπωρίες και οι
μητέρες και τα βρέφη και τα μικρότερα παιδιά, που συνόδευαν αναγκαστικά
τους γονείς τους κατά την περίοδο του θερισμού
για να μεταφέρουν νερό και να τακτοποιούν τα «δρομιά» αγκαλιές από
στάχυα. Πολλά παιδιά πλήρωσαν με τη ζωή τους τη συνήθεια αυτή εξ αιτίας
ηλιάσεων, κρυολογημάτων και δαγκώματα ακόμη φιδιών. Οι νεράιδες, τις
περισσότερες φορές, εμφανίζονται να χορεύουν. Ο χορός και
μάλιστα ο δετός είναι η πιο προσφιλής ενασχόληση με τη συνοδεία
τραγουδιού και μουσικής. Παρουσιάζονται όμως και να πλένουν ή να
κουβαλούν νερό ή να καβουρδίζουν καφέ ή να φουρνίζουν ή να φτυαρίζουν θησαυρό γι αυτό θεωρούνται και φύλακες θησαυρών όπως και τα «στοιχειά» ή να παντρεύονται και στους γάμους
τους προσκαλούν και μουσικούς θνητούς. Ακόμη παρουσιάζονται με μορφή
ανεμοστρόβιλου. Τότε λέγονται «αγερικά» διότι πιστεύουν ότι όταν σε
καιρό νηνεμίας ξεσπάει απότομα ανεμοστρόβιλος περνούν νεράιδες. Τότε
κάμνουν τρεις φορές το σημείο του σταυρού ή αγιάζουν με αγιασμό για να
διαλύσουν τη θύελλα που ξέσπασε.
Οι ώρες που κυρίως
παρουσιάζονται οι νεράιδες όπως και όλα τα
πονηρά πνεύματα είναι το
μεσονύκτιο και το «γάργαρο» του μεσημεριού,
αλλά και κάθε άλλη ώρα
και τα πειράγματά τους βλάπτουν τους θνητούς που πρέπει να τις
αποφεύγουν. Μπορούν να γίνουν επικίνδυνες και να
μεταμορφώσουν τους
ανθρώπους ή να τους πάρουν τα λογικά, ακόμα και να προκαλέσουν το
θάνατο. Οι νεράιδες σαν κακοποιά πνεύματα αφαιρούν τη μιλιά (φωνή).
Επίσης αλλάζουν τα παιδιά, δηλ. αρπάζουν τα γερά και τα αντικαθιστούν με
καχεκτικά, ασθενικά και παραμορφωμένα που ονομάζονται «γεραγιδόσποροι» ή
τα «μιλιγανοπαίδια».
Αφαιρούν την όραση, άλλοτε το λογικό αυτού που
τις παρατηρεί και καμία
φορά σκοτώνουν. Φοβούνται τους ιερείς και
διώχνονται με τα εικονίσματα, τον αγιασμό, τα φυλαχτά,
τα πατερμά (προσευχές).
Υπάρχει η συνήθεια (πρόληψη) και τώρα ακόμη να
μπαίνουν τηνύχτα
σε σπίτι με λεχώνα και ο ίδιος ο σύζυγος πρέπει να αφήσει έξω απότην
πόρτα τα παπούτσια του γιατί πιστεύουν ότι με αυτά μπορεί να μπειστο
σπίτι η Γαλλού και να πνίξει τη λεχώνα ή το βρέφος. Αν είναιγυναίκα
πρέπει ν αφήσει την μαντίλα της.
Οι νεραϊδόκυκλοι
Είναι τόπος γιορτής και χορού για τις νεράιδες.
Αγαπούν τους χορούς και ιδιαίτερα τους κυκλικούς. Σχηματίζονται από τα
ίδια τα χνάρια που αφήνουν οι νεράιδες όταν χορεύουν. Υπάρχουν κυρίως
στα δάση αποτελούνται είτε από μανιτάρια ή από πιο σκούρο χορτάρι.
Λέγεται πως αν κάποιος άνθρωπος βρεθεί μέσα σε ένα τέτοιο κύκλο θα
ακούσει τα όμορφα τραγούδια τους και θα μαγευτεί χάνοντας την αίσθηση
του χρόνου. Ακόμη σε ορισμένες περιπτώσεις το να περάσει κανείς μέσα από
τους νεραϊδόκυκλους θεωρείται ότι φέρνει τύχη ενώ άλλες φορές
γρουσουζιά.
